W ciągu ostatnich lat francuskie władze już dwukrotnie próbowały bezskutecznie rozszerzyć zakres monitoringu wobec obywateli - w 2021 roku forsując Ustawę o Globalnym Bezpieczeństwie (https://www.legifrance.gouv.fr/dossierlegislatif/JORFDOLE000042563668/) oraz w styczniu tego roku przy okazji Usawy o Kierunkach i Zakresie Działania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (dot. m. in. zagadnień związanych z policją, cyfryzacją resortu i cyberbezpieczeństwem - https://www.vie-publique.fr/loi/284424-loi-24-janvier-2023-securite-lopmi-programmation-ministere-interieur). Teraz, za trzecim razem, im się udało. W ten sposób Francja stała się pierwszym w UE krajem legalizującym nadzorowanie obywateli za pomocą sztucznej inteligencji. Podczas, gdy ponad milion ludzi protestowało na ulicach przeciwko reformie emerytalnej, francuski parlament uchwalił w czwartek 23 marca uchwałę, która rozszerza zakres dopuszczalnego monitoringu na okres Igrzysk Olimpijskich w czerwcu 2024r. i na kilka miesięcy później. 7 artykuł nowego prawa zezwala na algorytmiczny monitoring video (algorithmic video surveillance (AVS)) oparty na sztucznej inteligencji, przetwarzającej i oceniającej obraz i dźwięk z kamer monitoringu, aby na jego podstawie móc wskazać konkretne osoby, przedmioty czy sytuacje. Innymi słowy: sztuczna inteligencja będzie mogła zidentyfikować daną osobę i stwierdzić, czy jej zachowanie jest podejrzane. Wprawdzie podobna technologia jest już stosowana w niektórych francuskich miastach - jednak bez podstawy prawnej.

Mimo, iż wedle tekstu ustawy planowana infrastruktura monitoringu nie będzie mogła korzystać z systemy identyfikacji biometrycznej, przetwarzać danych biometrycznych czy technik rozpoznawania twarzy, to - co zauważają obrońcy praw obywatelskich - nie zgadza się to z definicją danych biometrycznych zawartych w RODO. Sprzeciw wobec nowych regulacji wyraziło 40 różnych organizacji.

Mher Hakobyan, zajmujący się w Amnesty International kwestiami związanymi ze sztuczną inteligencją zwrócił też uwagę, że francuska ustawa podważa starania Uni Europejskiej próbującej uregulować kwestie związane z tą technologią oraz ochronę praw podstawowych przez AIAct. Amnesty International podkreśla, że francuski projekt to atak na prawo do prywatności, wolności zgromadzeń i wypowiedzi.

Blogerka konstytucyjna Sophie Duroy zauważa, iż francuskie sądy ignorują nawet wyrok TSUE dot. inwigilacji uzasadniając to ochroną bezpieczeństwa narodowego, zaś forma monitoringu proponowana w art. 7 ustawy ma być wprost zakazana przez AIAct jako zbyt niebezpieczna. Narusza ona bowiem prawo do prywatności, a świadomość bycia pod obserwacją AVS wpływa na zachowanie - obserwowani mogą (słusznie) bać się identyfikacji, profilowania, dyskryminacji czy niesłusznego ścigania. Zdarzały się już przypadki niesłusznych aresztowań czy pomyłek sądowych, będących wynikiem inwigilacji. Uwzględniając, że sztuczna inteligencja uczy się na ludzkich zachowaniach, a te niebezpieczne dla bezpieczeństwa narodowego zdarzają się niezwykle rzadko, AVS będzie w praktyce celować głównie w osoby, które takiego zagrożenia nie stanowią. Dodatkowo dochodzi kwestia dyskryminacji - np. powszechne u bezdomnych pozostawanie w bezruchu dłużej niż 300 s. jest oceniane jako zachowanie podejrzane, co w rezultacie ukierunkuje policję na określone grupy niewinnych osób.

“Skoro celem kamer sterowanych za pomocą algorytmu ma być wykrywanie pewnych podejrzanych zdarzeń w przestrzeni publicznej, to siłą rzeczy będą one przechwytywać i analizować cechy fizjologiczne i zachowania osób, które znajdują się w tych przestrzeniach, takie jak ich postawa, chód, ruchy, gesty czy wygląd” - czytamy w liście otwartym, który podpisało 38 organizacji broniących praw człowieka z całej Europy. Sygnatariusze podkreślają, że artykuł 7 de facto legalizuje masową inwigilację biometryczną, jednocześnie normalizując ją i tworząc precedens dla innych państw.

Tekst na podstawie:

https://netzpolitik.org/2023/olympische-spiele-in-frankreich-freiheit-gleichheit-videoueberwachung/

https://verfassungsblog.de/big-brother-is-watching-the-olympic-games-and-everything-else-in-public-spaces/

grafika pochodzi z https://netzpolitik.org/2023/olympische-spiele-in-frankreich-freiheit-gleichheit-videoueberwachung/